Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 25 Eylül’de ABD Başkanı Donald Trump ile Beyaz Saray’da yapacağı görüşmenin gündem maddelerinden biri de F-35’ler olacak.
Trump, kendi sosyal medya platformu Truth Social’dan yaptığı açıklamada, Türkiye’nin ABD’den F-35 savaş uçağı alımına ilişkin görüşmelerin de devam edeceğini söyledi ve bu konunun “olumlu sonuçlanmasını beklediğini” kaydetti.
Türkiye, Rusya’dan S-400 hava savunma sistemini satın almasının ardından 2020’de ABD ile ortak üretim sürecine girdiği F-35 programından çıkarılmıştı.
Türkiye, aradan geçen beş yıla yakın sürede, bu yaptırımların haksız olduğunu dile getirdi ve tedarik gündemde kalmaya devam etti.
Son olarak Cumhurbaşkanı Erdoğan, haziran ayında Hollanda’nın Lahey kentinde düzenlenen NATO Zirvesi sonrasında “Sayın Trump ile teknik düzeyde görüşmelere başlanması konusunda mutabık kaldık” demişti.
F-35’lerin teknik özellikleri neler?
F-35, gelişmiş sensörler, yapay zekâ destekli muharebe sistemleri ve veri paylaşım yeteneklerine sahip “beşinci nesil” çok amaçlı bir savaş uçağı.
Bu uçaklar saatte yaklaşık 1.900 km hıza ulaşabiliyor ancak asıl maharetleri bu değil.
F-35, hedefleri yalnızca kendi başına bulup vurabilmekle kalmıyor, sensörleriyle bilgileri toplayıp diğer uçaklara veya muharebe sistemlerine iletebiliyor
Bu, karmaşık hava operasyonlarında önemli bir eşik olarak görülüyor. F-35’in varlığı, aynı görevde yer alan eski uçakların yeteneklerini etkili bir şekilde artırıyor.
Radardan kaçmak için tasarlanan bu uçak, gökyüzündeki en gelişmiş jet olarak tanımlanıyor.
Ancak 80 milyon dolarlık fiyatıyla aynı zamanda en pahalı uçaklardan biri.
Amerikan Hava Kuvvetleri F-35A’nın 9g kabiliyetli olduğunu belirtiyor.
Bu yerçekiminin normalden dokuz kat daha fazla olduğu yerlerde de çalışabilmesi anlamına geliyor.
F-35, şu anda dünyada türünün en büyük ve en pahalı silah programı.
Programın yaklaşık 30 ila 40 yıl sürmesi bekleniyor.
Diğer yandan programın kusursuz ilerlemediğine dair endişeler de var.
Kasım 2024’te gizliliği kaldırılan Pentagon kapsamlı test raporunda, programın altı yıllık muharebe testlerinde bakım gecikmeleri, isabetsiz silahlar ve siber savunma yetenekleriyle ilgili endişelerden bahsediliyor.
Bloomberg’ün haberine göre, sorunlar arasında uçağın arızaları otomatik olarak teşhis etme sisteminin çok sık yanlış alarm göndermesi ve onarım süresinin en az iki kat daha uzun sürmesi yer alıyordu.
Hangi ülkelerde var?
F-35 programına göre 2030 yılına kadar Avrupa’da 550’den fazla F-35 olması bekleniyor.
Hint-Pasifik bölgesinde bu sayının 2035 itibarıyla 300’ü aşacağı tahmin ediliyor.
F-35, ABD’nin yanında 19 ülke tarafından tercih ediliyor.
F-35 programındaki ülkeler, ABD, İngiltere, İtalya, Hollanda, Kanada, Avustralya, Danimarka ve Norveç olarak sıralanıyor.
Türkiye F-35 programından neden çıkarıldı?
Türkiye, dünyanın önde gelen silah üreticisi Lockheed Martin tarafından geliştirilen Müşterek Taarruz Programı kapsamındaki beşinci nesil savaş uçağı F-35A Lightning II projesine 2002 yılında dahil oldu.
Programın katılımcıları Türkiye’nin yanı sıra ABD, İngiltere, İtalya, Hollanda, Avustralya, Danimarka, Kanada ve Norveç’ten oluşuyordu.
Türkiye, F-35 savaş uçaklarının bazı parçalarını tedarik etmesinin yanı sıra filosuna eklemek için 100 adet uçak sipariş etti.
Eski Savunma Bakanı İsmet Yılmaz, 2014 yılında yaptığı açıklamada uçaklar için 25 milyar dolar ödeme yapılacağını söyledi.
2018’de dört F-35 uçağının mülkiyeti Türkiye’ye verilmiş ancak uçaklar ABD’de, Türk pilotların da katıldığı eğitim programlarına tabi tutulmuştu.
